تحصیل و زندگی در آلمان

آلمان (به آلمانی: Deutschland) با نام رسمی جمهوری فدرال آلمان، کشوری در قاره اروپا با پایتختی برلین است. آلمان از شمال با دریای شمال، دانمارک و دریای بالتیک، از شرق با لهستان و جمهوری چک، از جنوب با اتریش و سوئیس و از غرب با فرانسه، لوکزامبورگ، بلژیک و هلند مرز دارد. مساحت آن ۳۵۷٫۱۲۱٫۴۱ کیلومتر مربع است و با ۸۲ میلیون نفر، پرجمعیت‌ترین کشور اروپا است.

آلمان کشوری با مناظر طبیعی متنوع و دیدنی و شهرهای بزرگ و زیبا است. اقتصاد آلمان بزرگترین در اروپا و پنجم در دنیا است. بعد از اتحاد 2 آلمان شرقی و غربی در سال 1990، شهر برلین به عنوان پایتخت آلمان واحد انتخاب شد. آلمان یکی از کشورهای پایه گذار اتحادیه اروپاست و واحد پول آن یورو می باشد. آلمان دارای نظام سیاسی جمهوری فدرال دموکراتیک پارلمانی بوده و دارای ۱۶ ایالت است. این ایالت‌ها می‌توانند در برخی مسایل مستقل عمل کنند. آلمان هم اکنون یکی از صنعتی‌ترین کشورهای جهان است و به عنوان ثروتمندترین عضو اتحادیه اروپا، موتور اقتصادیِ حوزه پولیِ یورو محسوب می‌شود. شهرهای بزرگ آلمان برلین، هامبورگ، مونیخ و فرانکفورت می‌باشند.

آلمان در دوره حکومت نازی ها شروع کننده جنگ جهانی دوم بود و طی آن میلیونها نفر کشته شدند و بخش های زیادی از تاسیسات، زیرساخت ها و شهرهای آلمان طی آن تخریب شدند. پس از جنگ آلمان به دو بخش غربی (نزدیک به جامعه غرب) و شرقی (نزدیک به شوروی سابق و با حکومت کمونیستی) تقسیم شد. در طول 41 سال جدایی المان غربی و شرقی که طی آن، شهر برلین هم توسط دیواری بین دو کشور تقسیم شده بود، فاصله زیادی از نظر ازادی های سیاسی و رشد اقتصادی بین آلمان شرقی و غربی به وجود آمد. آلمان غربی رشد نسبتا سریع اقتصادی را تجربه کرد. پس از اتحاد دو آلمان در سال 1990 و تخریب دیوار برلین، رشد اقتصادی آلمان سرعت هر چه بیشتری یافت تا بتوان اکنون آن را یکی از صنعتی ترین کشورهای دنیا و اقتصاد برتر اروپا نامید، هرچند تاثیر 40 سال جدایی دو آلمان شاید همچنان هم قابل مشاهده باشد و اکنون هم می توان گفت که بخش های غربی آلمان کمی توسعه یافته تر از بخش های شرقی آن هستند.

 از صنعت خودرو رفته تا مواد شیمیایی و لوازم الکترونیکی، آلمان یکی از کشورهای پیشتاز در دنیا می باشد. دستاوردهای آلمان در زمینه علم بسیار مهم و چشمگیر بوده است به طوری که اساس اقتصاد کشور را بنا کرده است. جایزه نوبل به ۱۰۴ آلمانی رسیده است که بیشتر آن‌ها در قرن بیستم بوده است. دانشمندان آلمانی بیشتر از هر کشوری موفق به دریافت این جایزه شده‌اند که بیشتر در زمینه پزشکی، فیزیک و شیمی است. از مشهورترین دانشمندان آلمانی می توان به آلبرت انیشتین، ماکس پلانک، فردریش گاوس، ورنر هایزنبرگ، لایبنیتس، رودولف دیزل و برنهات ریمان اشاره کرد. ورنر فون براون موفق به ساخت وی-۲، اولین موشک بالستیک فضا پیما شد که بعدها نطریات او در ناسا برای پروژه سفر به ماه استفاده شد. علوم، صنعت و تحقیقات جایگاه ویژه ای در جامعه آلمان دارند و بسیاری از اختراعات بزرگ تاریخ از دانشمندان و صنعتگران آلمانی به یادگار مانده اند.

از لحاظ فرهنگ و هنر هم آلمان کشوری بسیار غنی است، بی جهت نیست که آلمان به کشور "شاعران و متفکران" مشهور است. اندیشمندان، شاعران و هنرمدانی همچون کانت، هگل، گوته، هاین، بِرِکت، باخ، بتهوون و دیگران تاریخ غنی فرهنگ و هنر آلمان را شکل داده اند.

بعد از تسهیل مقررات مهاجرت به آلمان از دهه 60 میلادی، آلمان به یکی از مقاصد مهم برای مهاجرت در اروپا تبدیل شده است، به گونه ای که نزدیک به 8 درصد جمعیت آن یا حدود 6 میلیون نفر مهاجر در آلمان زندگی می کنند که اکثریت آنها از کشورهای ترکیه، ایتالیا، لهستان و آلبانی هستند.

دانشگاه های آلمان جزو مراکز تحقیقاتی برتر در اروپا و دنیا هستند و با توجه به تامین اکثر هزینه های تحصیل توسط دانشگاه ها و دولت آلمان، این کشور به یکی از مقاصد جذاب برای ادامه تحصیل تبدیل شده است. درآلمان بیش از 370 مرکز آموزش عالی وجود دارد که در 165 نقطه این کشور قرار دارند. این مراکز آموزش عالی بیش از 13500 رشته و زمینه علمی پژوهشی را ارائه می کنند. در آلمان موقعیت های فراوان تحصیلی و پژوهشی وجود دارد و مؤسسات آموزش عالی این کشور از رتبه و اعتبار بالایی در سطح جهان برخوردارند. از این مؤسسات هر سال ایده های جدیدی برای پیشرفت و نوآوری در سطح جهانی عرضه می گردد. در آلمان شرایط بسیار خوبی برای یک دوره تحصیل موفق وجود دارد. البته تنها شما این ایده را بر سر ندارید که در آلمان به تحصیل بپردازید، بلکه سالانه بیش از 250000 علاقه مند از سراسر جهان برای تحصیل و پژوهش به این کشور سفر می کنند. این تعداد بیش از 12 درصد کل دانشجویان و محققان در آلمان را تشکیل می دهد. در کمتر کشوری می توان چنین درصدی را برای دانشجویان خارجی یافت.

تنها زمانی که علاقمندان مطلع باشند برای چه نوع دانشگاهی قصد درخواست پذیرش را دارند، می توان کار جستجوی رشته و دانشگاه را آسان تر کرد. در آلمان به طور کلی سه نوع دانشگاه و مرکز آموزش عالی وجود دارد:

§       -  دانشگاه

§       -  دانشگاهای آموزش عالی حرفه ای

§         -دانشگاه های هنر، موسیقی و فیلم

 تنها در ترم زمستانی 2010/2009 بیش از 2/12 میلیون داوطلب در دانشگاه های آلمان ثبت نام کرده اند. آمار دانشجویان ثبت نام شده در دانشگاه های مختلف به شرح زیر است:

در دانشگاه ها: 1/4 میلیون دانشجو، در مراکز آموزش عالی حرفه ای: حدود 650 هزار دانشجو و در دانشگاه های هنر و موسیقی: حدود 33 هزار دانشجو.

در سالهای اخیر دانشگاهها و مراکز آموزش عالی آلمان برابر با سیستمهای آموزش عالی شناخته شده در سطح بین المللی، اقدام به ارائه ی رشته های بسیاری در مقاطع تحصیلی لیسانس وفوق لیسانس نموده اند. زبان آموزشی در این رشته  ها معمولا انگلیسی یا آلمانی است. متقاضیان تحصیل در این رشته ها میتوانند زبان آلمانی را به صورت پیشرفته به موازات تحصیل بیاموزند. مدرک کارشناسی در رشته های علوم طبیعی و مهندسی B.Sc و در رشتههای علوم انسانی و اجتماعی B.A است. پس از کسب مدرک لیسانس می توان وارد مقطع فوق لیسانس شد. مدرک کارشناسی در رشته های علوم طبیعی و مهندسی M.Sc و در رشته های علوم انسانی و اجتماعی M.A است. مدرک دریافت شده اعتبار بین المللی داشته و ادامه تحصیل در مقطع دکترا را میسر می سازد.

برای دریافت مدرک دکترا، معموال نتایج علمی به دستآمدهی جدید را تنظیم و به شکل رساله ی دکترا (Dissertation) ارائه میدهد. پس از آن دانشجوی مقطع دکترا، به دفاع از رسالهی خود پرداخته و پس از گذراندن موفقیت آموز آزمونهای شفاهی، مدرک دکترا را در رشته‌‌‌‌ی مورد نظر دریافت میکند. گذراندن موفقی دورهی دکترا و گرفتن مدرک دکترا تنها در دانشگاه امکانپذیر است. شرط اساسی برای آغاز تحصیل در مقطع دکترا معمولا داشتن میانگین نمرات بالا در مقطع تحصیلی پیشین است.

هزینه های تحصیل

در آلمان هم دانشگاههای دولتی وجود دارد و هم دانشگاههای خصوصی. هم اکنون اکثر دانشگاه ها در آلمان شهریه دریافت می کنند. دانشگاههای خصوصی رایگان نمی باشند و باید در مورد آنها به وزارت علوم کشور مربوطه مراجعه کرد. دانشجو فقط موظف است تا هزینه های زندگی خود اعم از اجاره منزل، پوشاک، مواد غدایی و بیمه درمانی را پرداخت کند. هزینه زندگی دانشجو در آلمان بانضمام خوراک، پوشاک، رفت و آمد و کلیه هزینه های جانبی حدودا 700 یورو می باشد. هزینه زندگی در کشور آلمان باالست. با این مبلغ در ماه، دانشجو زندگی دانشجویی ساده ای را خواهد داشت. برای اینکه از این پول کم بتوان به بهترین شکل استفاده کرد، باید به هزینه ّ های ثابت زندگی در آلمان توجه کرد و آنها را تا آنجا که امکان دارد، پایین نگهداشت. یکی از این هزینههای ثابت کرایه ی خانه است. اتاق ها و آپارتمان هایی وجود دارد که با قیمت مناسب فقط به دانشجویان اجاره داده می شود. هزینههای زندگی دانشجویی در آلمان را میتوان به دو بخش اصلی تقسیم کرد. بخش اول هزینههایی است که مربوط به دانشگاه و تحصیل میشود. بخش دوم را میتوان به هزینههای جانبی همانند بیمه دانشجویی، مواد غذایی و خانه دانشجویی تقسیمبندی کرد. دانشجو تعداد ساعت محدودی در هفته اجازه کار دارد. درآمد کارهای دانشجویی حدودا 400 یورو در ماه است. با صرفه جویی و درست خرج کردن میتوان برخی هزینهها را با آن تأمین کرد. اگر برای مواد غذایی و پوشاک نیز مبلغی در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ یورو در هر ماه در نظر بگیریم که البته تنها در قالب زندگی دانشجویی قابل تصور است، هزینه ها با احتساب هزینه های تحصیلی و غیرتحصیلی و با توجه به الزام پرداخت شهریه یا عدم الزام آن، شهر محل سکونت و همچنین هزینه های اجتناب ناپذیری همانند تلفن و اینترنت (در خانه های خصوصی)، مبلغی در حدود 700 یورو در هر ماه برآورد میشود.

شهریه دانشگاه ها

پیشتر دانشجو برای تحصیل در مراکز آموزش عالی دولتی آلمان مجبور به پرداخت شهریه نبود. اما پس از لغو مطالبه ی شهریه از دانشجویان درسال ۲۰۰5 توسط داداه قانون اساسی دولت فدرال آلمان، در بسیاری از ایالتها، در آینده دانشجویان مجبور به پرداخت شهریه خواهند بود. برخی ایالتها مطالبهی شهریه از دانشجویان را از نیمسال زمستانی ۲۰۰۶ـ۲۰۰۷ آغاز کردهاند. شهریهی پرداختی ۵۰۰ یورو در هر نیمسال تحصیلی (Semester) تعیین شده است. بهتر است قبل از اقدام برای دریافت پذیرش تحصیلی، از این نکته که آیا در مرکز آموزش عالی انتخابی شما هم شهریه پرداخت میشود یا خیر، اطالع حاصل کنید. مهمترین بخش هزینههای دانشجویی شهریه دانشگاه است که در اکثر دانشگاه های آلمان وجود دارد. اما در دانشگاههایی که شهریه وجود دارد این مبلغ از مرز ۵۰۰ یورو در هر ترم تجاوز نمیکند. بنابراین میتوان گفت که هزینه دانشجویی با احتساب شهریه و مخارجی همچون خرید کتاب و یا کپی کردن و از این قبیل هزینه ها، با تقسیم بر ماههای سال، مبلغی در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ یورو در هر ماه خواهد بود. دانشجویانی که دوران تحصیل آنها به درازا میکشد و تعداد نیمسالهای تحصیلی شان از حد مجاز پیشبینی شده، میگذرد، باید شهریه بپردازند. این شهریه افزون بر عوارض دانشجویی است که به طور عادی به دانشگاه پرداخته میشود و مقدار آن تا ۸۰۰ یورو در هر نیمسال تحصیلی می رسد. . موعد پرداخت این شهریه معمولا پس از ۷ سال تحصیل یا به عبارتی پس از ۱۴ نیمسال تحصیلی است.